تغییر های شیمیایی در خدمت زندگی قسمت دوم

نشانه های تغییر شیمیایی :

هر تغییر شیمیایی با نشانه هایی که نمایانگر تولید ماده ی جدیدی است، همراه است که با برخی از آنها آشنا می شویم:

1 - بوی مشخص:

زمانی که یک تا چند ماده یا عنصر با یکدیگر ترکیب شوند و بر اثر آن بویی به مشام برسد، یک واکنش شیمیایی اتفاق افتاده است. برای مثال، تخم مرغ خراب، بوی بدی منتشر می‌کند که نشان‌ از یک تغییر شیمیایی دارد که این تغییر حاصل تجزیه شیمیایی است. حتی بوی حاصل از پخته شدن غذاها نیز نشانی از یک تغییر شیمیایی دارد.

2 – تشکیل رسوب:

 تشکیل رسوب یکی از مشخص‌ترین علائم یک تغییر شیمیایی است. رسوب، جامدی است که در داخل یک محلول یا جامد دیگری تشکیل شود، برای همین نباید آن را با سوسپانسیون‌ها اشتباه گرفت زیرا همان طور که می دانید سوسپانسیون‌ها محلول‌های ناهمگنی هستند که اجزای حل‌شونده در آنها پخش شده‌اند. برای مثال، رسوب ایجاد شده پس از جوشاندن آب در کتری.

3 – تشکیل ماده ای گازی یا حباب:

تشکیل حباب یا به عبارتی تشکیل گاز می‌تواند یکی از مشخصه‌های یک تغییر شیمیایی باشد. به هنگام تشکیل حباب، تغییر دما هم ممکن است اتفاق بیافتد، البته در بیشتر واکنش‌ها پیدا کردن حباب کار ساده‌ای نیست. مثالا در واکنش زیر، هنگامی که مقدار «هیدروکلریک اسید زیاد باشد، حباب‌ها واضح هستند ولی در صورت کم بودن حباب ها را به سختی می توان تشخیص داد.

Na2CO3+2HCl→2NaCl+H2O+CO2   

تولید گاز در اثر مخلوط شدن قرص جوشان با آب هم نشان از یک واکنش شیمیایی است(برای مثال قرص جوشان ویتامین C) که این واکنش به دلیل وجود تارتاریک اسید (C₄H₆O₆) و سدیم هیدروژن کربنات (3NaHCO) و اسید سیتریک (C6H8O7) است، که این مواد در مجاورت با آب دی اکسید کربن ایجاد می نمایند.

4 – تغییر یا ایجاد رنگ جدید:

یکی دیگر از نشانه های تغییر شیمیایی تغییر رنگ یا ایجاد رنگ جدیدی است. برای مثال زنگ زدن آهن که فرآیندی زمان بر است، در طول مدت باعث تغییر رنگ آهن به رنگ نارنجی می شود. تنها نکته ای که وجود دارد این است که ترکیب کردن رنگ های مختلف که سبب ایجاد رنگی جدید می شود را نمی توان به عنوان تغییر شیمیایی در نظر گرفت ولی تغییر رنگ مواد غذایی در هوای آزاد نشانه ی تغییر شیمیایی است. یکی دیگر از تغییرات شیمیایی که سبب تغییر رنگ می شود سرد شدن گاز نیتروژن دی اکسید است که در حالت عادی به رنگ خرمایی است ولی در اثر سرد شدن به دی نیتروژن تترا اکسید که بی رنگ است تبدیل می شود.

5 – تولید گرما و نور:

از مشخصات آشکار یک تغییر شیمیایی، تغییر دما و ایجاد نور است. برای دما کافی است در طول آزمایش، دماسنجی را داخل یک بِشِر قرار دهید و تغییرات آن را یادداشت کنید که اگر افزایش دما داشته باشیم، یک تغییر شیمیایی روی داده است زیرا بیشتر تغییرات شیمیایی (نه همه آنها) با افزایش دما همراه هستند. البته باید ذکر کنیم که بعضی از تغییرات فیزیکی هم با تغییر دما همراه هستند.

در یک تغییر دمای فیزیکی مثل حرارت دادن آب، اجزا و آرایش مولکول‌های آب تغییری نمی‌کنند اما در یک تغییر شیمیایی، به هنگام ترکیب یک ماده با ماده دیگر، تغییر دما خواهیم داشت که این تغییر دما به دلیل انجام واکنش شیمیایی است. نمونه‌ای از یک واکنش گرماده را می‌توان در ترکیب آهن اکسید با آلومینیوم مشاهده کرد. زمانی که آهن اکسید را با آلومینیوم ترکیب کنیم و برای شروع واکنش از سوزاندن نوار منیزیم کمک بگیریم،‌ واکنشی انجام می‌شود که نور و گرمای زیادی تولید می‌کند. این نوع از فرآیند‌ها به «واکنش ترمیت» معروف هستند، یا اگر نواری از فلز منیزیم را به شعله ی کبریتی نزدیک کنیم، نور خیره کننده ای به همراه ماده ای جدید تولید می شود که نشانگر یک تغییر شیمیایی است.

6 – تغییر مزه

آزمایش :

یک قوطی خالی فیلم را ته نیمه پر از آب کنید، سپس یک قرص جوشان را درون قوطی بیندازید و سریع  درب آن را محکم ببندید و قوطی را وارونه روی زمین بگذارید، سپس مشاهدات خود را نوشته و نتیجه ی این آزمایش را بیان کنید.

تحقیق کنید که درچه صورت جسم متحرکی که ساختید با سرعت بیشتری به حرکت در میاید و مسافت بیشتری را می پیماید؟

آیا می دانستید موشک های واقعی هم عملکردی مشابه با این آزمایش دارند که در آنها به جای قوطی فیلم از موتور و به جای قرص جوشان و آب از سوخت استفاده می شود؟

تغییرات شیمیایی مفید و مضر:

ما می توانیم از تغییرات شیمیایی و انرژی مواد خوب استفاده کنیم تا برای ما مفید باشد و یا از این مواد و تغییرات خوب استفاده نکنیم تا برای ما مضرر باشد....